เอกุตฺตริกนโย นวกวารวณฺณนา

[329] นวเกสุ อจรีติอาทีนีติ อาทิสทฺเทน ‘‘จรติ, จริสฺสตี’’ติอาทีนิ (ที. นิ. 3.340; อฏฺฐ. นิ. 9.29-30) สงฺคณฺหาติฯ ตํ กุเตตฺถ ลพฺภาติ เอตฺถ ตนฺติ อนตฺถจรณํ, โกปกรณํ วาฯ กุโตติ เกน การเณนฯ เอตฺถาติ เอตสฺมิํ อนตฺถจรกปุคฺคเลฯ ลพฺภาติ ลทฺธา, สกฺกา ลทฺธุํ น ลพฺภา เอวาติ อตฺโถฯ นวนฺนํ วา ภิกฺขูนํ การณาติ โยชนาฯ ตณฺหนฺติ ทฺวีสุ เอสนตณฺหาเอสิตตณฺหาสุ เอสนตณฺหํฯ ปฏิจฺจาติ อารพฺภฯ ปริเยสนาติ ปุนปฺปุนํ เอสนาฯ ลาโภติ รูปาทิอารมฺมณลาโภฯ วินิจฺฉโยติ ญาณตณฺหาทิฏฺฐิวิตกฺกวเสน จตุพฺพิโธ วินิจฺฉโยฯ จตุพฺพิโธ หิ ธมฺโม ‘‘เอตฺตกํ มยฺหํ ภวิสฺสตี’’ติอาทินา วินิจฺฉินติ อเนนาติ วินิจฺฉโยติ วุจฺจติฯ ฉนฺทราโคติ พลวราโคฯ อชฺโฌสานนฺติ ‘‘อหํ มม’’นฺติ พลวสนฺนิฏฺฐานํ, ปริคฺคโหติ ตณฺหาทิฏฺฐิวเสน ปริจฺฉินฺทิตฺวา คหณํฯ มจฺฉริยนฺติ ปเรสํ สาธารณภาวสฺส อสหนตาฯ อารกฺขาติ ทฺวารปิทหนมญฺชูสโคปนาทิวเสน อาภุโส รกฺขนํฯ อารกฺขาธิกรณนฺติ อารกฺขการณา, เหตฺวตฺเถ เจตํ ปจฺจตฺตวจนํฯ ทณฺฑาทานาทีสุ ปรนิเสธนตฺถํ ทณฺฑสฺส อาทานํ ทณฺฑาทานํฯ ตถา เอกโตธาราทิโน สตฺถสฺส อาทานํ สตฺถาทานํฯ กลโหติ กายกลโหปิ วาจากลโหปิฯ วิคฺคโหติ วิรุทฺธวเสน คหณํฯ วิวาโทติ วิรุทฺธวเสน วทนํฯ ‘‘ตุวํ ตุว’’นฺติ อนาทรวเสน วทนํ ตุวํตุวํ วาโท, เปสุญฺญวเสน วทนํ เปสุญฺญวาโท, มุสาวเสน วทนํ มุสาวาโท, ทณฺฑาทานญฺจ สตฺถาทานญฺจ กลโห จ วิคฺคโห จ วิวาโท จ ตุวํตุวํวาโท จ เปสุญฺญวาโท จ มุสาวาโท จ ทณฺฑาทาน…เป.… มุสาวาทาฯ มุสาวาทาติ เอตฺถ วาทสทฺโท ‘‘ตุวํ ตุว’’นฺติ จ ‘‘เปสุญฺญ’’นฺติ จ เอตฺถาปิ โยเชตพฺโพฯ ‘‘อหํ เสยฺโยหมสฺมี’’ติ ปวตฺตมานาทโยติ โยชนาฯ อธิฏฺฐิตกาลโต ปฏฺฐาย น วิกปฺเปตพฺพานีติ อธิฏฺฐานวิกปฺปนํ เอกโต น กาตพฺพํ, อธิฏฺฐิเต น วิกปฺเปตพฺพนฺติ อธิปฺปาโยฯ ปริณตํ ลาภํ ปริณาเมตีติ สมฺพนฺโธฯ

เอเตสํเยว ทานานนฺติ เอเตสํเยว อธมฺมิกานํ ทานานํฯ สงฺฆสฺส นินฺนนฺติ สงฺฆสฺส นตํ, นามิตํ วา ลาภนฺติ สมฺพนฺโธฯ สงฺฆสฺส นมติ, นามิยตีติ วา นินฺนํฯ เตสํเยวาติ เตสํเยว ติณฺณํ ธมฺมิกทานานํฯ ตโย ตโย ทานปฏิคฺคหปริโภเค สมฺปิณฺเฑตฺวา นวโก คเหตพฺโพฯ ตตฺเถวาติ สมถกฺขนฺธเก เอวฯ โอวาทวคฺคสฺสาติ ภิกฺขุโนวาทวคฺคสฺสฯ ตตฺเถวาติ โอวาทวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท เอวฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ นวเกสุฯ

อิติ นวกวารวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ

เอกุตฺตริกนโย ทสกวารวณฺณนา

[330] ทสเกสุ อฏฺฐาเน วา ปนาติ อการเณ วา ปนฯ ตตฺถาติ นวเกสุฯ ‘‘นตฺถิ ทินฺนนฺติอาทิวเสนา’’ติ อาทิสทฺเทน ‘‘นตฺถิ ยิฏฺฐํ นตฺถิ หุต’’นฺติอาทโย (ธ. ส. 1221; ม. นิ. 94.225; 3.91, 116; สํ. นิ. 3.210; อ. นิ. 10.176) นว นตฺถิกา สงฺคเหตพฺพาฯ ‘‘สสฺสโต โลโกติ อาทิวเสนา’’ติอาทิสทฺเทน (ที. นิ. 1.31; ม. นิ. 1.269) ‘‘อสสฺสโต โลโก’’ติอาทโย (ม. นิ. 1.269) นว อนฺตคฺคาหิเก สงฺคณฺหาติฯ วิปรีตา สมฺมตฺตาติ ทสหิ มิจฺฉตฺเตหิ วิปรีตา ทส สมฺมตฺตา สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิ สมฺมาญาณํ สมฺมาวิมุตฺตีติฯ

ทส อาทีนวา นิทฺทิฏฺฐาติ สมฺพนฺโธฯ อุนฺทูรกฺขายิตนฺติ มูสิเกน ขาทิตํฯ เอตฺถ หิ เขธาตุ ขาทนตฺโถ โหติฯ อคฺคิทฑฺฒนฺติ อคฺคินา ทฑฺฒํฯ เอเตสูติ เอเตสุ ทสสุ ปํสุกูเลสุฯ อุทกสาฏิกํ วา สํกจฺจิกํ วาติ ภิกฺขุนีนํ อุทกสาฏิกํ วา สํกจฺจิกํ วาฯ เอตฺถ วาสทฺโท อนิยมวิกปฺปตฺโถฯ

ปณฺณสนฺถาโร ติณสนฺถาเรน สงฺคหิโตฯ สพฺพตฺถาติ สพฺเพสุ ทสเกสุฯ

อิติ ทสกวารวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ